Căng thẳng địa chính trị và chiến tranh thương mại đang ảnh hưởng ngày càng rõ rệt đến dòng chảy đầu tư toàn cầu. Tổng đầu tư toàn cầu giảm 11% trong năm 2024, xuống còn 1.493 tỷ USD, giảm năm thứ hai liên tiếp.

Tổng Thư ký UNCTAD, bà Rebeca Grynspan cho biết: “Việc tài trợ các dự án quốc tế, thiết yếu cho hạ tầng và phát triển, đã sụt giảm mạnh nhất với mức giảm 26%. Các vụ mua bán và sáp nhập xuyên biên giới vẫn dưới mức trung bình dài hạn”. Điều này phản ánh xu hướng các doanh nghiệp ngày càng ưu tiên đầu tư trong nước hoặc vào các quốc gia đồng minh, do rủi ro chính trị gia tăng, sự kiểm soát chặt chẽ hơn đối với FDI, và mức độ mất ổn định toàn cầu.

Trong bối cảnh bất ổn, Mỹ đã thu hút 279 tỷ USD vốn FDI năm 2024, tăng gần 20% so với năm trước. “Xứ cờ hoa” vẫn là điểm đến hàng đầu của dòng vốn toàn cầu, với 2.460 nhà máy mới và 277 dự án quốc tế được tài trợ, đứng đầu thế giới.

Trong khi đó, FDI vào châu Âu giảm gần 60%, còn 220 tỷ USD. Tại Pháp, dòng vốn FDI giảm 20%, xuống 34 tỷ USD.

Ở châu Á, Trung Quốc chỉ thu hút 116 tỷ USD, giảm 29%, đánh dấu năm thứ hai liên tiếp sụt giảm. Ngược lại, khu vực ASEAN ghi nhận tăng trưởng FDI 10%, đạt 225 tỷ USD, mức cao kỷ lục mới.

Xét theo lĩnh vực, kinh tế số đang “lên ngôi” với mức tăng trưởng 10-12% mỗi năm, vượt xa mức tăng trưởng GDP toàn cầu và đóng góp ngày càng lớn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Hơn 500 tỷ USD đã được đầu tư vào các đơn vị sản xuất kỹ thuật số tại các nước đang phát triển trong 5 năm qua, nhưng dòng vốn này chủ yếu tập trung vào một số ít quốc gia.

Mỹ là quốc gia cung cấp vốn nhiều nhất cho các dự án xây dựng mới trong lĩnh vực kinh tế số tại các nước đang phát triển. Giai đoạn 2020-2024, Mỹ chiếm 36% tổng vốn đầu tư. UNCTAD đánh giá triển vọng đầu tư quốc tế năm 2025 là tiêu cực do căng thẳng thương mại. Số liệu từ quý I cho thấy hoạt động giao dịch và dự án FDI ở mức thấp kỷ lục.

Theo bà Grynspan, hiện có một xu hướng rất đáng lo ngại, đó là đầu tư tác động thật sự đến việc làm và hạ tầng đang suy giảm. Mặc dù dòng vốn đổ vào các nước đang phát triển nhìn chung ổn định, UNCTAD nhận thấy vốn đầu tư nước ngoài toàn cầu chưa bảo đảm phát triển bền vững, vốn không được đưa vào các lĩnh vực tạo việc làm quan trọng như hạ tầng, năng lượng và công nghệ.

Theo cảnh báo của UNCTAD, mặc dù tổng FDI vào các nước đang phát triển giữ nguyên ở mức 867 tỷ USD, nhưng áp lực mà các nước này đang phải gánh chịu là rất lớn: giá trị tài trợ cho các dự án quốc tế giảm gần 1/3 trong khi số lượng dự án mới được công bố giảm gần 1/5.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cho rằng, phòng ngừa là cách xử lý hiệu quả nhất đối với tình trạng bất ổn và không có biện pháp phòng ngừa nào tốt hơn là đầu tư vào phát triển.

Ông Guterres nêu rõ: 10 năm sau khi thông qua các Mục tiêu phát triển bền vững, 2/3 số mục tiêu đang bị tụt hậu và các nước đang phát triển đang bị tàn phá và tổn thương bởi không gian tài chính hạn hẹp, gánh nặng nợ nần chồng chất, giá cả tăng vọt. Thực tế nêu trên đang đòi hỏi chính phủ các nước và cộng đồng quốc tế phải đổi mới các cam kết trong nước và toàn cầu để đưa nguồn tài chính công và tư chảy vào các khu vực cần nhất.

Bên cạnh đó, “việc cần làm ngay” là phải quan tâm cung cấp cứu trợ nợ khẩn cấp cho các quốc gia đang chìm trong nghĩa vụ nợ, đồng thời, phải hợp tác cải cách cấu trúc tài chính toàn cầu để phù hợp với thực tế ngày nay cũng như nhu cầu cấp thiết của các nước đang phát triển.

Theo: nhandan.vn